Kamu kaynaklarının vatandaşın yararına uygun olarak etkin, ekonomik, verimli ve hukuka uygun bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Kamu kaynaklarının elde edilmesi ve kullanılmasında yetki sahibi olan kişi ve kurumların, bu yetki ve sorumluluklarını uygun biçimde kullanması hususu, kamu yönetimi uygulamalarının en hassas noktalarından birisini oluşturmaktadır. Bu denenle de bu kurumların bağımsız, etkin ve yetkin kuruluşlar tarafından denetlenmesi hususunu kaçınılmaz hale getirmiştir. Biz burada belediyeler de denetim sisteminin nasıl olduğundan bahsedeceğiz.
Belediyelerin denetimi; faaliyet ve işlemlerde hataların önlenmesine yardımcı olmak, çalışanların ve belediye teşkilâtının gelişmesine, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı duruma gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süreç ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve ölçmek; kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonuçları rapor hâline getirerek ilgililere duyurmak amacıyla denetim yapılır.
Denetimin kapsamı;
Belediyelerde denetim iç ve dış denetim olmak üzere ikiye ayrılır. Denetim, belediye iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsamaktadır. İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılması gerekir. Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da ayrıca denetlenir. Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de aynı usul ve esaslara göre denetlenir. Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanarak belediye meclisinin bilgisine sunulmak zorundadır.
Faaliyet raporu;
Belediye başkanı, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlamak zorundadır. Faaliyet raporunda, bağlı kuruluş ve işletmeler ile belediye ortaklıklarına ilişkin söz konusu bilgi ve değerlendirmelere de yer verilir. Faaliyet raporu nisan ayı toplantısında belediye başkanı tarafından meclise sunulmak zorundadır. Raporun bir örneği de İçişleri Bakanlığı´na gönderilerek kamuoyuna açıklanır.
Belediye Hizmetlerinde bir aksamanın meydana gelmesi;
Belediye hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesi zorunludur. Belediye hizmetlerinin ciddi bir biçimde aksatılması ve bu durumun halkın sağlık, huzur ve esenliğini hayati derecede olumsuz etkilemesi durumunda İçişleri Bakanlığı´nın talebi üzerine yetkili sulh hukuk hâkimi tarafından bu aksaklığın tespiti durumunda İçişleri Bakanı, hizmetlerde meydana gelecek aksaklığın giderilmesini ve hizmetin özelliğine göre makul bir süre vererek belediye başkanından ister. Söz konusu aksaklık giderilemezse, söz konusu hizmetin yerine getirilmesini o ilin valisinden istenir. Bu durumda vali, aksaklığı öncelikle belediyenin araç, gereç, personel ve diğer kaynaklarıyla gidermeye çalışır. Mümkün olmadığı takdirde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının imkânlarını da kullanarak bu aksaklık giderilir. Ortaya çıkacak maliyet vali tarafından İller Bankasına bildirilir ve İller Bankasınca o belediyenin müteakip ay genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden belediyeye ayrılan paydan valilik emrine gönderilerek oluşan maliyet ödenir. İçişleri Bakanlığının talebi üzerine sulh hukuk hâkimi tarafından alınan karara karşı ilgili belediyece asliye hukuk mahkemesine itiraz edilebilir.
Denetimle ilgili diğer hükümler;
Denetimin yapılması ve faaliyet raporunun hazırlanması hususunda bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile diğer kanunların ilgili hükümleri uygulanır.
Sonuç olarak;
Tüm kamu idarelerinin, denetim korkusundan uzak, Kamu kaynaklarını halkın yararına uygun etkin, ekonomik, verimli ve hukuka bağlı bir şekilde kullanmaları arzu ve düşüncesi ile tüm okuyucularıma sevgi ve şükranlarımı sunuyorum.
